Czym jest Moralność?

beata0512

Moralność – zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre (prawidłowe, nieszkodliwe), a co złe (nieprawidłowe, szkodliwe).

Moralność zbiorowa lub indywidualną można definiować jako sposób postępowania jednostki ludzkiej przyjęty pośród większości za normę, będąca częścią dziedzictwa kulturowego danej organizacji kulturowej , która wywołuje negatywne lub pozytywne emocje innych jednostek, nie jest z sprzeczna lub jest z naturą człowieka oraz nie jest szkodliwa lub jest z punktu widzenia organizacji kulturowej danej społeczności .

Systemy normatywne

Moralność jest jednym ze społecznych systemów normatywnych (systemów norm społecznych, zasad). Zwykle jednocześnie istnieje kilka konkurencyjnych (i po części zgodnych, po części różnych) systemów normatywnych, funkcjonujących w obrębie kultury, na przykład:

1. normy postępowania, dopuszczone przez prawo.
2. normy moralne - normy nakładane przez dany system filozoficzny, religijny.
3. normy konkretnej społeczności, którym jednostka podporządkowuje się w procesie socjalizacji (tzw. prawo obyczajowe, niepisane)

Moralność a etyka

Źródłami pochodzenia zasad moralnych i ich sensem zajmuje się nauka filozoficzna zwana etyką. Nie należy jednak mylić etyki z moralnością.

Zasady moralne przyjmują często formę zdań rozkazujących lub zakazujących, rzadziej oznajmujących. Przykładem zasady moralnej jest np. zakaz "nie zabijaj". Większość ludzi ma zasady moralne głęboko zinternalizowane (wpojone w swój system indywidualny, podświadomość, duszę) w trakcie procesu wychowawczego i często w ogóle nie zastanawia się nad ich pochodzeniem (szczególnie, gdy są to nakazy religijne). Naruszenie tych zasad powoduje zwykle wewnętrzny konflikt psychiczny, zwany poczuciem winy.

Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu – przyjętego systemu pojęciowego (w niektórych wypadkach również religijnego). Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych.

Na przykład z czterech zasad etycznych:

* Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam)
* Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm)
* Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami ludzkiej wspólnoty. (humanizm)
* Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm).

można bez trudu wyprowadzić nakaz moralny "nie zabijaj", chociaż podstawy światopoglądowe tych zasad są zupełnie różne.

Nie wszystkie systemy etyczne prowadzą jednak zawsze do tego samego zbioru zasad moralnych, dlatego nie ma czegoś takiego jak "moralność uniwersalna", gdyż nie pokrywałaby się ona nigdy w całości z poszczególnymi moralnościami. Analizując jednak zbiory nakazów moralnych, obowiązujących w różnych kulturach i epokach, daje się wyróżnić pewien zbiór zasad, które obowiązują w olbrzymiej większości z nich, takich jak generalny zakaz dopuszczania się kłamstwa, zabójstwa czy kradzieży.

Zdarzają się też pewne sprzeczności w samych podstawach światopoglądowych (biorące się głównie ze skrajności myślenia). Przykładem jest tu często podkreślany przez etyków konflikt pomiędzy zasadą wolności ("człowiek jest wolny") a zasadą równości ("wszyscy ludzie są równi"). Obydwie te zasady są głęboko zakorzenione w kulturze europejskiej, jednak w skrajnej interpretacji są one sprzeczne, gdyż absolutna wolność prowadzi do powstania nierówności społecznych, a narzucenie absolutnej równości do totalitaryzmu, czyli przeciwieństwa wolności. Stąd konieczność uporządkowania zasad i nadania im różnych wag. Takie uporządkowanie nazywane jest hierarchią wartości.

Moralność a obyczajowość

Moralności nie należy mylić z obyczajami. Normy obyczajowe są takimi samymi zdaniami rozkazującymi jak normy moralne i część norm moralnych obowiązujących w danej społeczności jest zazwyczaj również normami obyczajowymi. Normy obyczajowe odpowiadają jednak na pytanie "Co wypada robić/nie robić" a normy moralne "Co jest źle robić/nie robić".

Przy łamaniu normy obyczajowej ma się poczucie wstyd

u, zaś przy łamaniu normy moralnej poczucie winy.

Moralność a uczucia

W marcu 2007 naukowcy z departamentu neurologii uniwersytetu w Iowa opublikowali w Nature pracę[1], w której badali osoby ze zniszczonym fragmentem kory przedczołowej mózgu (VMPC), niezbędnym do tworzenia i odczuwania emocji. Okazuje się, że takie osoby, nie mając uczuć, lecz zachowując inteligencję, wykazują utylitarne podejście do zagadnień moralnych, w których dobro powszechne wymaga poświęcenia czyjegoś życia. Nie wahali się ani przez chwilę, wybierając np. wepchnięcie pod pociąg przypadkowej osoby, jeśli mogło to uratować życie kilku innych osób. Nie wahali się nawet odpowiadając twierdząco, gdy pytano ich takie kwestie jak:

"Twoje dziecko zaczyna głośno płakać. Jego płacz zwróci uwagę żołnierzy, którzy zabiją ciebie, twoje dziecko i innych ukrytych w piwnicy. Aby temu zapobiec musisz je cicho udusić. Czy zrobiłbyś to?"[2]

Osądy badanych w innych sprawach nie odbiegały od normy. Badacze skonstatowali, iż emocje odgrywają znaczącą rolę przynajmniej w niektórych rodzajach decyzji moralnych.